Kalkınma Çalışmaları

Hakkari Kilimleri:

1992-1998 tarihleri arasında, Hakkari'deki dar gelirli ailelere bir istihdam ve gelir kapısı açmak amacıyla, kilimlere yurt içinde ve yurt dışında gönüllü pazar arama girişimidir.

Anılan tarihler arasında yurt içinde birçok ile kilim örnekleri götürülmüş ve tanıtılmıştır. Benzer şekilde yurtdışına numuneler gönderilmiş ve Avrupa'da faaliyet gösteren büyük işletmelerle irtibat sağlanmıştır.

Kilimlerin kalitesi, motifleri ve doğal yün ve boyalardan yapılmış olmaları büyük ilgi görmüştür. O dönemde Hakkari Valiliği sosyal yardımlaşma fonu aracılığıyla üretilen kilimlere, Valiliğin çok fahiş bir fiyat önermesinden dolayı, kurulan pazar bağlantıları işler hale getirilememiştir.

OVAŞ A.Ş.:

1997-2000 tarihleri arasında, Doğu Anadolu Bölgesinde, hayvancılığı modern tekniklerle geliştirmek, çiftlikten pazara bütün süreçleri entegre bir sistem içinde değerlendirmek ve bölge ekonomisine, kalkınmasına, istihdamına önemli bir katkı sağlayacak bir proje geliştirilmiştir. Proje kapsamında öncelikle Hakkari'de bir model kurulması, ardından modelin tüm bölgeye yaygınlaştırılması hedeflenmiştir. DESAN Ltd. Şti. (aile şirketi) çatısı altında başlatılan proje Hazine Müsteşerlığından yatırım teşvik belgesi aldıktan sonra, bölgeden katılımları teşvik etmek amacıyla, nevi değişikliği yoluyla anonim şirkete (OVAŞ A.Ş.) dönüştürülmüş, Özel İdare, Köylere Hizmet Götürme Birlikleri, Belediyeler ve işadamlarının katılımıyla, çok ortaklı ve yüksek sermayeli bir hale getirilmiştir. Proje için Yüksekova ilçesinde 110 dönüm hazine arazisi tahsis edilmiş ve teşvik belgemizle kredi alınmıştır.

Biyolojik arıtma tesisi ve soğuk muhafaza depoları olan yüksek kapasiteli bir kesimhane kurulduktan sonra, ortakların farklı hesaplarından dolayı proje kapsamındaki Deri Fabrikası, Yem Fabrikası, Eğitim Çiftliği, Köylerde Sözleşmeli Çiftlikler gibi kısımlar tamamlanamamıştır. Böylece bölgenin diğer illerinde de tekrarlanarak geniş istihdam ve bölgesel kalkınma potansiyeli olan proje yarım kalmıştır. Proje kapsamında OVAŞ köylerde çiftlikler kuracak ve onları köylülere/çiftçilere teslim edecektir. çiftçilere aynı zamanda canlı materyal, yem, ilaç, veterinerlik hizmetleri de verilecek ve pazar garantisi sağlanacaktır. Çiftçiler hiçbir sorun ile uğraşmadan, sadece çiftçilik faaliyetine odaklanacak, diğer tüm girdi, tedarik ve pazar sorunları OVAŞ binyesinde çözülecektir. Kesim dönemi geldiğinde, OVAŞ çiftçiye bir fiyat teklifinde bulunacak, çiftçi, piyasadaki diğer tekliflere bakarak, önerilen teklifi yeterli bulursa, hayvanları kesim için OVAŞ'a satacaktır. OVAŞ, sezon boyunca çiftçi adına yaptığı maliyetleri düştükten sonra, çiftçiye ödeme yapacak ve beslenmesi için yeni canlı materyaller verecektir. Çiftçi, hayvanları, OVAŞ'ın dışında başka birine satmak isterse, OVAŞ'ın kendisi için yaptığı harcamaları ödeyecektir. OVAŞ, çifliklerden aldığı hayvanları kendi kesimhanesinde işleyecek ve pazara sürecektir.

Bu sistem içinde, küçük üretici ve emekçi sınıfında olan köylü/çiftçilerin en büyük sorunları; değerinde pazar, uygun maliyete girdi ve veterinerlik hizmet edinmek, yüksek kaliteli ve verimli canlı materyal edinmek, çağdaş gelişmlerden yararlanarak en doğru besiciliği öğrenmek gibi tüm sorunlar şirket tarafından çözülmektedir. Şirket açısından da, kesimlik hayvan tedarik sorunu çözülmüş olacaktır.

Sistemin hayati özelliği, küçük üreticilerin büyükler ile rekabet edebileceği avantajları bu entegre sistem içinde edinebilmeleri ve sömürüye açık bir istismar alanının bırakılmamasıdır. Çiftiçler belirli bir ekonomik güce eriştikten sonra, şirket kendilerinin kooperatiflerine veya birliklerine devredilecek, böylece küçük üreticinin kendine ait kesimhanesi, yem fabrikası, deri fabrikası ve pazar bağlantısı olacaktır.

Bu sistem, bölgenin en büyük nispi üstünlüğü olan hayvancılık aracılığıyla kırsal kalkınması için tasarlanmıştır. Halen faal olan kesimhanesi ile OVAŞ projesi, kurucusu olan Dr. Nurettin Aydın'ın hisselerine zorla el konulmuş haliyle birkaç el değiştirmiş ve tamamlanmayı beklemektedir.

Kalkınma Kooperatifi:

Kırsal kalkınmanın bölgedeki en büyük eksikliklerinden biri örgütlenme eksikliğidir. Dünyanın her yerinde küçük üreticiler ancak örgütlenerek varlıklarını sürdürebilmektedirler. Bölgenin iklim ve coğrafi koşullarında kırsaldaki nüfusun geçimini sağlayabilmesi için (geçici köy koruculuğu sayılmazsa) çiftçilikten başka kaynak yoktur. Ancak bölgedeki çifçiliğin gerek hayvansal üretim geekse bitkisel üretim ayaklarında, hem girdi tedariklerinde, hem üretim tekniklerinde, hem de pazara erişimde ciddi sorunlar vardır. Bütün bu sorunların en başında, birlikte, işbirliği ve güçbirliği yaparak çalışma alışkanlığı (en azından ticari faaliye açısından) yoktur.

Bölge kırsalında insanlar anlatılardan çok gözlemledikleri ve tanık oldukları şeylere inanırlar. Yani, kendilerine kalkınma, kooperatifçilik vs. hakkında verilecek konferans ve seminerlerden ziyade, gözlerinin önünde bir örneğini hayata geçirip, sonucu görmelerini sağlamak daha etkilidir. Bu maksatla, 2002 yılında, Bağışlı nahiyesi ve yakın köylerini kapsayan bir kooperatif kurulmuş ve 2010 yılına kadar bizzat yönetilmiştir.

Kooperatif çatısı altında, aşağıda örnekleri verilen, iki arıcılık bir de cevizilik projesi uygulanmıştır. Bir süt inekçiliği ve bir de koyunculuk projesi hazırlanmış ancak üyelerin vazgeçmesi üzerine uygulanmamıştır. Kooperatif Yönetimi 2010 yılında köylülere devredilmiş, ancak iki yıl sonra kendileri kapatmayı tercih etmişlerdir.

SRAP Arıcılık

Bağışlı Kalkınma Kooperatifi kapsamında uygulanmış ilk arıcılık projesidir. Proje finansmanı, Başbakanlık Sosyal Riski Azaltma Programı SRAP fonundan alınan faizsiz kredi ile sağlanmıştır. Proje yazımı, yönetimi ve koordinasyonu Dr. Nurettin AYDIN tarafından karşılıksız olarak sağlanmıştır.

Proje kapsamında 37 aileye hem teorik hem de uygulamalı arıcılık eğitimleri verildikten sonra 20'şer arılı kovan verilerek arıcılık yapmaya başlamaları sağlanmıştır.

DAKP Arıcılık

Bağışlı Kalkınma Kooperatifi kapsamında uygulanmış ikinci arıcılık projesidir. Finansman AB fonlarından %60 hibe, %40 özsermaye ile sağlanmıştır.

Projenin yazılması, yönetilmesi ve koordinasyonu Dr. Nurettin AYDIN tarafından ücretsiz olarak sağlanmıştır. Proje kapsamında 20 aileye teorik ve pratik eğitimler verildikten sonra 30'ar arılı kovan verilerek üretime başlamaları sağlanmıştır.

DAKP Cevizcilik

Bağışlı Kalkınma Kooperatifi kapsamında uygulanan ceviz yetiştiriciliği projesidir. Finansman AB fonlarından %60 hibe, %40 özsermaye ile sağlanmıştır. Bu projenin de yazılması, yönetilmesi ve koordinasyonu Dr. Aydın tarafından karşılıksız sağlanmıştır (normalde bu işlerin herbiri için kayda değer ücretler proje bütçesinden ödenmektedir).

Proje kapsamında 50 bahçe kurulmuştur. Bahçelerde sertifikalı ve yüksek kaliteli 100'er ceviz fidanı dikilmiş ve etrafları telörgü ile koruma altına alınmıştır. Herbiri bir aileye ait olan bahçeler, bölgede kapama bahçe cevizcilik alışkanlığını yaygınlaştırmış ve takip eden yıllarda birçok yeni bahçe kurulmuştur.

Hizmet Gönüllüleri

Yerel ve bölgesel kalkınma bilincini yaymak, gönüllü hizmet bilincini yaygınlaştırmak ve örgütlemek amacıyla, 1997 yılında Hakkari'de "Hakkari Hizmet Gönüllüleri Derneği" kurulmuştur. 2002 yılında Dr. Aydın'ın eğitim amacıyla Ankara'ya yerleşmesi nedeniyle yönetimi devrettiği kişiler derneği feshetmişlerdir.

2007 yılında yeniden Ankara'da, aynı simle dernek kuran Dr. Aydın, dernek çatısı altından 30 cıvarında işletme projesini gönüllü olarak hazırlamış ve iş kurmak isteyen ailelere teslim etmiştir. Bu projeleri sunarak faizsiz kredi alan aileler işlerini kurmuş ve birçoğu halen devam etmektedir.

Gönüllü hizmet ve kalkınma bilincini yaygınlaştırmak ve örgütlemek amacıyla, Vakıfbank sponsorluğunda hazırlanan "Anahtar" kitapçığından 5000 adet basılmış ve tüm siyasi aktörlere, STK'lara ve bakanlıklara dağıtılmıştır.

Kitapçıkta yer alan "Kardeşini Kucakla" adlı proje, "Gönül Köprüsü" ismiyle MEB ve TURKCELL aracılığıyla kısmen uygulanmış (bizim projemizde tüm ailelerin toplumsal temas bağlamında seyahate katılması hedeflenmiş, ancak bakanlık sadece öğrenciler ile uygulamıştır) ve çok başarılı sonuçlar alınmıştır.

2010 yılında, maddi olanaksızlıklardan dolayı (zira derneğin tek gelir kaynağı kurucusunun bağışlarıdır) dernek kapatılmıştır.

Zümrüd-ü Anka Projesi

Zümrüd-ü Anka projesi kapsamında bölgesel kalkınma konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapmak amacıyla tanıtım etkinlikleri yapılmıştır.

Giderlerinin tamamı Dr. Aydın tarafından karşılanan 3 afiş uygulaması, 5 bülten uygulaması, bir plaket töreni uygulaması, iki web sayfası ve basın etkinlikleri ile Hakkari il ve ilçelerinde geniş kesimlere ulaşılmıştır.

Ancak bölgedeki olağanüstü koşullar, yoksulluk ve işsizlik, bu faaliyetten toplumsal dönüş almasının en büyük engeli olmuştur.

Zira insanlar gönüllü faaliyetlere ancak yeterli gelirleri olduğunda ve güvenlik kaygısı duymadıklarında yönelirler.